Weg van India

ONTWAPENEND THEATER OVER TWEE GELIEFDEN, EEN KINDERWENS EN EEN RODE KNOP

Door Tuur Devens voor Theaterkrant

Een koppel dat een koppel speelt. Vertolkers en personages zijn identiek. Joke Emmers vertelt het verhaal van hun relatie en hun conflict met woorden, Visjal Auwerx vertelt zijn visie met muziek. Een gemengd gekleurd koppel zoals dat heet, zij in Belgisch Limburg geboren en getogen, hij in India geboren, en in dezelfde provincie als zij opgegroeid. Ze vullen elkaar mooi en grappig aan, de relatie draait goed, botst echter op de vraag of ze wel of niet voor kinderen kiezen. Hij wil ze, zij aarzelt, vraagt bedenktijd. Moeten ze niet eerst naar India en daarna beslissen?

Joke Emmers is in Vlaanderen wereldberoemd. Een comédienne in hart en nieren. Haar gulle lach klinkt vaak in allerlei spel- en quizprogramma’s op de televisie. Iedereen kent haar ook van haar personages in menige televisieserie en film. Ook in het theater kon en kan je niet naast haar aanwezigheid kijken. Vaak speelde ze mee bij grote gezelschappen, in zowel komische als tragische rollen. Als theatermaakster maakte ze met leeftijds- en geestesgenoten producties die probeerden ernstige thema’s te brengen met een luchtige toon. Niet altijd werd er een juiste balans gevonden. Maar nu vindt ze die balans wel, buiten een theaterhuis om, en in een eigen productie. Hulp en raad vond ze onder anderen bij Jibbe Willems voor de tekst en bij Janne Desmet die de eindregie deed.

Als het publiek binnenstroomt, zitten de twee op een centraal geplaatst tweepersoonsbed. Zij tekent nog iets op een bordje, hij tokkelt op een gitaar. Een stem zegt ons wat we als publiek niet moeten verwachten, en wat wel. Zij is actrice, hij muzikant. Zij vertelt met woorden, heel veel, hij speelt sitar, gitaar en slagwerk. Emmers gaat op het bed staan als een Indische godin en vertelt over Krishna en de schepping. Rook stijgt op en er komt rood poeder aan te pas. Er wordt veel gevreeën in het verhaal, en in de loop van de voorstelling volgen er meerdere mythische intermezzo’s waarin de werkelijkheidsoppergod en de oernatuur vaak rond en in elkaar strengelen. De liefde, daar gaat het om.

Dat klinkt natuurlijk stroperig en melig, dat beseft Emmers ook. Daarom hebben de twee geliefden een rode knop, een buzzer, voor hun bed geplaatst. Daarop wordt geklopt en de ander het zwijgen opgelegd, als een van de twee vindt dat het verhaal te melig wordt, te klef, te lang, te intiem. Regelmatig wordt door beiden van dat recht gebruikt gemaakt.

Emmers vertelt over haar hunkering naar liefde, over hoe ze elkaar in een matrassenwinkel ontmoet hebben, over hun eerste maanden van samenzijn. Auwerx zegt weinig, laat zijn gitaar snerpen, brengt met zijn melodieuze en melancholische sitar rust, slaat woest op de trommels. Ze weten dat ze niet alleen op de wereld zijn, dat er veel ellende is, dat er oorlog woedt, dat de klimaatcrisis maar erger en erger wordt, dat racisme blijft duren. Emmers vindt dat ze actie moet voeren. Zoals ze nu op bed liggen, dat is toch duidelijk John Lennon en Yoko Ono, zegt ze. De zaal zal ‘Give peace a chance’ moeten meezingen. Auwerx becommentarieert de gespeelde scène: ‘Vrede krijg je niet door een liedje te zingen.’

Woest is ze als ze vertelt hoe Auwerx bij concerten, in stations, op straat steeds slachtoffer is van etnische profilering. Een brunch met bevriende koppels met kinderen loopt compleet uit de hand als goed bedoelde positieve discriminatie geuit wordt. Emmers ontvlamt, vlucht de trein op. Een hilarisch relaas volgt. Zo kennen we Emmers en vinden we haar op haar best: ze uit formidabel haar verontwaardiging in vlammende taal en met een register aan stemverheffingen en dreigende bewegingen en – ook knap – veel relativering. Tot groot genoegen van het publiek doet ze dat een aantal keer in de voorstelling. En Auwerx? Hij zorgt voor een mooie gitaarsolo, bespeelt het instrument op zijn rug, betokkelt met zijn tanden de snaren, laat slides en riffs galmen. Wat later volgt dan een ingetogen sitarconcert.

De spanningsboog van hun verhaal zit goed. Af en toe is het geheel wat cliché, wat melig, wat klef, maar ach, hun ontwapenende spel maakt heel veel goed. De muziek en het woord houden elkaar mooi in balans, zo ook ernst en hilariteit, poëtische en rauwe uitlatingen, en ook Emmers en Auwerx als personages, en als vertolkers.

---

Weg van India’ van Joke Emmers en Visjal Auwerx: “Met bed en bult” ***

Door Magali Degrande voor Het Nieuwsblad

'Weg van India' klinkt misschien als een verhaal vol kleuren, tempels en hindoeïstische goden, maar dat is het allesbehalve. De voorstelling waarvoor Joke Emmers het podium deelt met haar vriend Visjal Auwerx, vertelt vooral hoe het is om liefde te vinden. En dat gebeurt even hobbelig als een liefdesverhaal zelf.

Weg van India is een geheel eigen productie, los van een theaterhuis of -gezelschap en is daardoor alleen persoonlijker en kwetsbaarder dan eerdere stukken waarin we Emmers aan het werk zagen. Het verhaal van haar relatie vertelt ze met Visjal mee op het podium. En de rolverdeling is duidelijk: Emmers acteert, Auwerx vertelt met muziek. Hij speelt gitaar, sitar en slagwerk. Alle instrumenten vinden hun plek in de intieme scenografie: ze omringen een tweepersoonsbed dat centraal op het podium staat. Alsof de toeschouwer voor zolang de voorstelling duurt, even mag binnengluren in de slaapkamer van het koppel.

Alle instrumenten vinden hun plek in de intieme scenografie: ze omringen een tweepersoonsbed dat centraal op het podium staat. Alsof de toeschouwer voor even mag binnengluren

De twee bouwen samen mooi de spanningsboog van het stuk op door niet meteen te verklappen waar het schoentje wringt in hun relatie. De toeschouwer weet wel al snel dat er een fatale brunch is geweest waarvan Emmers is weggelopen, maar welke woorden daar precies zijn gevallen — en welke snaar die hebben geraakt — dat houden ze achter voor het einde van de voorstelling.

De woorden kwijt

Die spanningsopbouw werkt: door een tijdje rond de pot te draaien en uiteindelijk toch alles op tafel te gooien, ontroeren ze trefzeker als je het niet meer verwacht. Prachtig en oprecht. Wel passeren ze onderweg naar die mooie sleutelscène ook enkele platgetreden paden. Uiteraard moet het in een stuk over een relatie gaan over de eerste ontmoeting. Maar het is alsof Emmers even de woorden kwijt is om het publiek meteen mee te krijgen: het gaat niet verder dan gniffelend en schuifelend toegeven dat het vooral heel spannend was omdat ze lang alleen was geweest.

Door de setting op het bed legt Emmers ook de link naar John Lennon en Yoko Ono: even passioneel, even artistiek én even bereid met de liefde die ze in zich voelen, de wereld te veranderen. Het leidt op een bepaald moment zelfs tot een singalong in de zaal (met het nummer Give peace a chance). We zien wat ze hier proberen te doen: er wat lucht in te brengen, de focus wat van zichzelf proberen af te schuiven, maar net daardoor boet het stuk ook weer in aan intimiteit. Het samen zingen voelt toch vooral wat geforceerd.

Interventiebuzzer

Wat dan wel weer een knappe vondst is, is de interventiebuzzer aan het voeteneind van het bed. Hoewel Emmers meer aan het woord is dan Auwerx, werd de voorstelling met wederzijdse toestemming gemaakt en is hun aandeel erin even groot. De buzzer geeft hen de kans om ook na het creatieproces aan te geven dat de ander het niet helemaal aanpakt zoals afgesproken: te melig, te mompelend, te lastig. Heel mooi om verbeeld te zien hoe de twee binnen hun relatie allebei liefdevol hun grenzen aangeven.

Op een bepaald moment ontstaat zelf een singalong in de zaal. Het brengt lucht in de voorstelling, maar net daardoor boet het stuk weer in aan intimiteit. Het samen zingen voelt toch vooral wat geforceerd.

Weg van India is een liefdesverhaal met alles wat een liefdesverhaal typeert, het is hobbelig: soms wat flauw, dan weer vol overtuiging. Het verhaal van twee mensen die elkaar vinden en onvermijdelijk ook botsen en dan manieren moeten zoeken om de blutsen en de builen te zalven. Maar het zijn mensen die bovenal het beste in elkaar naar boven halen.